Fysiek Domein

We zorgen voor een flexibel maar helder wettelijk kader en adequaat instrumentarium

Vanuit de nieuwe Omgevingswet is een omgevingsvisie en een omgevingsplan, als opvolger van het bestemmingsplan, verplicht. Beide instrumenten geven samen de actuele kaders voor de fysieke leefomgeving, waarbinnen ruimtelijke ontwikkelingen mogelijk zijn en waaraan wordt getoetst. De komende periode werken wij actief verder aan het implementeren van de Omgevingswet door het uitwerken van diverse sporen. Het spoor omgevingsvisie (zie doel 6.1.1) is inmiddels afgerond. Het spoor omgevingsplan wordt verder uitgewerkt en loopt door tot in elk geval najaar 2024. Alle sporen werken integraal, waarbij de gehele organisatie van de fysieke leefomgeving organisatie breed wordt betrokken. Het gaat niet alleen om de inhoud van de regels waaraan getoetst moet worden in het kader van aanvragen voor bijvoorbeeld bouwen. Het betreft ook het herzien van de procedures, om afspraken die nodig zijn om integraal te kunnen werken, om aanpassing van ICT om digitaal te kunnen werken enz.
Nu er nog onzekerheid is over het in werking treden van de Omgevingswet op 1 januari 2023 en het digitale stelsel nog niet klaar is, waardoor het omgevingsplan nog niet ten volle kan worden vormgegeven, werken wij bovendien aan het implementeren van de tijdelijk alternatieve maatregelen  die per september bekend zullen worden om de overgangsfase zo soepel mogelijk te laten verlopen.

We zorgen voor een flexibel maar helder wettelijk kader en adequaat instrumentarium, zodanig dat:

• Concreet invulling gegeven wordt aan de Omgevingswet met bijbehorende transities.
• Samenhang tot stand gebracht wordt tussen beleid, regels, vergunningen en beheer.
• Samengewerkt wordt met inwoners, bedrijven en instellingen in gemeente en regio, op basis van gedeelde informatie.
• Zorggedragen wordt voor evenwicht tussen rechtszekerheid en flexibiliteit.
• Begeleiding van initiatieven en afhandeling van aanvragen op een vlotte wijze en binnen de wettelijke termijnen plaatsvindt.

Actualiseren bestemmingsplannen en procedure kosten
Ondanks het feit dat de verplichting voor het actualiseren van bestemmingsplannen per 1 juli 2018 is komen te vervallen, zijn, vooruitlopend op het omgevingsplan, nog enkele bestemmingsplannen geactualiseerd, die slechts als PDF inzichtelijk waren en gebaseerd waren op oude standaarden. Al geruime tijd zijn geld en inspanningen gericht op het actueel houden van de bestemmingsplannen in Zwolle. Het opstellen van een omgevingsplan, zonder deze (geactualiseerde) bestemmingsplannen, leidt tot hogere kosten en vertraging omdat die digitalisering dan alsnog moet gebeuren. De actualisatie van bestemmingsplannen zal opnieuw onder de loep genomen worden, wanneer de wet opnieuw zou worden uitgesteld. Door eerder uitstel is die actualisatieslag al doorgelopen tot einde 2022. De nieuwe inwerkingtredingsdatum is waarschijnlijk 1 januari 2023, maar de Eerste Kamer kan nog anders besluiten. Zekerheid wordt pas per november verwacht.

Begeleiding en behandeling van WABO-aanvragen, incl. vooroverleg en klantvragen
De afgelopen jaren hebben wij een forse stijging gezien van het aantal klantvragen, vergunningaanvragen en vooroverlegverzoeken. Daarbij zien wij een verschuiving van (grootschalige) nieuwbouw, naar verbouw en uitbreiding van bestaande bebouwing. Als gevolg van de krapte op de woningbouw zijn mensen meer en meer geneigd om te investeren in hun huidige woning in plaats van te verhuizen naar een nieuwe.
Wij verwachten dat het volume van dit werk in 2023 onverminderd groot blijft, zeker met de inwerkingtreding van de Omgevingswet. Niet aan te geven is wat dit volume zal zijn als gevolg van de onzekerheid over de doorgang van de geplande (woning)bouwplannen. Bij de vaststellen van het VTH-jaarverslag 2022 en VTH-programma 2023 komen wij hierop terug.

Opstellen doorontwikkelen, actualiseren en operationaliseren VTH-beleid voor de thuistaken, VTH-programma en VTH-jaarverslag
Voor het uitvoeren van de VTH-thuistaken is in 2021 in een beleid vastgesteld. In verband met de verwachte invoering in 2023 van de Omgevingswet, Wet kwaliteitsborging voor het bouwen, de  vaststelling  van een nieuw collegeakkoord en de vaststellen van een regionale risicotool voor de uitvoering van VTH-taken, zullen wij in 2022 starten met het vernieuwen van het beleidskader voor de thuistaken. In 2023 wordt verder gegaan worden met het implementeren van dit beleid in de uitvoering van de thuistaken.
Opstellen VTH-beleid voor de thuistaken, VTH-programma en VTH-jaarverslag

Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG)
De BAG is onderdeel van de landelijke basisregistraties. Gemeenten zijn bronhouders van de BAG en verantwoordelijk voor het correct opnemen van de gegevens en de kwaliteit ervan. De Basisregistratie Adressen en Gebouwen is via de Landelijke Voorziening beschikbaar voor diverse afnemers. Organisaties met een publieke taak zijn verplicht de authentieke gegevens uit de registraties te gebruiken. Zij moeten kunnen vertrouwen op de juistheid van de gegevens in de BAG.

Programmatische Aanpak Stikstof

Bestedingsvoorstellen
Als onderdeel van de begroting wordt ter uitvoering van dit doel voorgesteld om in te stemmen met het structureel bestedingsvoorstel 21 "Grip op zorg", incidenteel bestedingsvoorstel 37 "Programma aanpak stikstof (PAS)" en incidenteel bestedingsvoorstel 38 "Handhaving energielabel C kantoorgebouwen".

Doel 6.1.3 Wettelijk kader voor de fysieke leefomgeving

Programma Omgevingswet
Wij werken aan de implementatie van de Omgevingswet op basis van het programma Omgevingswet. De Omgevingswet is een ingrijpende stelselherziening met landelijk eisen voor een digitaal stelsel. Het gaat om nieuwe producten (in ieder geval omgevingsvisie, omgevingsplan), nieuwe processen, nieuwe werkwijzen, nieuwe aangepaste ICT systemen, opleidingen en niet in de laatste plaats een doorontwikkeling van houding en gedrag (DNA). Om dit goed te doen en op tijd klaar te zijn wordt de implementatie programmatisch aangepakt. Eén van de projecten die hieruit voortvloeien is het opstellen van een omgevingsplan, waarin ambities en doelen uit de omgevingsvisie verder worden uitgewerkt (buitengebied en stedelijk gebied; Zwolle op maat). Met het opstellen van het omgevingsplan is een start gemaakt. Daarnaast zal ook gewerkt gaan worden aan de zogenaamde Tijdelijk Alternatieve Maatregelen (TAM) die een deel van de problematiek rondom het digitale stelsel tijdelijk moeten ondervangen. Dat vraagt wel extra werk. Deze instrumenten worden t.z.t. aan de gemeenteraad voorgelegd.

Bestemmingsplannen
In 2022, soms met een doorloop naar 2023, wordt gewerkt aan de volgende bestemmingsplannen:

• Bestemmingplan Evenementen Stedelijk gebied (Binnenstad e.o.);
• Bestemmingsplan herziening Wijthmenerplas;
• Bestemmingplan  Recreatieboten (Harm Smeengekade);
• Aanpassing Bestemmingplan Zwolle Zuidwest in het kader van Schellerweg 110;
• Bestemmingsplan uitbreiding woonboulevard Voorsterpoort.
• Veemarkt 33, n.a.v. planschadezaak
• Doortrekken Kroesenallee

Er is nog onzekerheid over het al dan niet in werking treden van de Omgevingswet. Daarnaast wordt gewerkt aan Tijdelijke Alternatieve Maatregelen die er mogelijk voor kunnen zorgen dat er tijdelijk, ook na inwerkingtreding van de Omgevingswet, gewerkt kan blijven worden met een "op een bestemmingsplan gelijkend omgevingsplan". Het ziet er zelfs naar uit dat het digitale stelsel zodanige gebreken vertoond dat er niet met een "echte" wijziging omgevingsplan gewerkt kan worden. Daarom wordt ook gewerkt aan de voorbereiding van de organisatie op de Tijdelijke Alternatieve Maatregelen. Meer duidelijkheid over hoe die TAM dan werken, volgt in september a.s. Het is nu nog niet ten volle duidelijk wat dit voor Zwolle gaat betekenen. Dat kan gevolgen hebben voor de ambtshalve nog op te pakken plannen in 2022.  
Tot de inwerkingtreding van de wet zullen wij bestemmingsplannen ambtshalve actueel houden met het oog op het op te stellen omgevingsplan. Er zijn verschillende redenen om tot actualisatie over te gaan. Zo kan een plan verouderd zijn, maar het kan bijvoorbeeld ook zijn dat het niet meer overeenkomt met recent beleid of jurisprudentie.

De werkzaamheden voor ontwikkelingsgerichte bestemmingsplannen zijn onderdeel van de ontwikkelprojecten en daarom niet opgenomen in deze lijst. Verreweg de meeste bestemmingsplannen zijn ontwikkelingsgericht. Dan kan het gaan om kleinere projecten, maar ook gebiedsontwikkelingen waarvan de kosten kunnen worden doorberekend aan de betrokken ontwikkelaars.

ICT Omgevingswet
In het (landelijke) bestuurlijk akkoord is afgesproken dat de kosten van het DigitaalStelstelOmgevingswet (DSO) wordt verdeeld over de gebruikers. De gemeenten betalen 70%, voor Zwolle een bedrag van 125.000.
Naast de kosten voor DSO moeten de gemeenten zelf ook applicaties aanschaffen voor managementinformatie, toepasbare regels en ontsluiting van het DSO. Kosten hiervan, zoals nu begroot, bedragen voor Zwolle 88.000.
Aangezien alleen de kosten van vergunningverlening en eerste toezicht toegerekend mogen worden aan de leges en bovenstaande veel meer omvat, gaan we er voorlopig van uit dat 25% van de kosten gedekt mogen worden door leges. Resteert er een knelpunt van € 160.000.

In het najaarsmoment 2021 is aangegeven dat deze benodigde gelden incidenteel zouden zijn voor 2020 en 2021. Vanaf 2022 zouden deze kosten dan gedekt moeten zijn door lagere kosten binnen de organisatie. Maar daarbij werd uitgegaan van de inwerkingtreding van de wet op 01-01-2022. De Omgevingswet is sindsdien een jaar uitgesteld en ook de nieuwe datum van 1 januari 2023 staat nog niet helemaal vast.  
Als die wet eenmaal in werking is getreden zal dit voor zowel aanvragers als ook voor onze organisatie de eerste jaren wennen zijn. Er worden dan ook veel extra vragen verwacht. Bovendien is het initiële omgevingsplan nog niet klaar en daaraan zal tot zeker eind 2024 worden gewerkt. Door overgangsrecht ontstaat een omgevingsplan van rechtswege. Aanvragen zullen, net als nu, leiden tot een wijziging van dat omgevingsplan van rechtswege, hetgeen effect zal hebben op het werken aan het initële plan. De wetgever gaat er vanuit dat een omgevingsplan straks minder vergunningplichten kent, maar of dat ook voor Zwolle zal gelden, is een keuze die nog niet is gemaakt. Voorlopig hebben wij dan ook te maken met die vergunningplichten. Kostenbesparing door minder vergunningplichten is dan ook voorlopig niet aan de orde. Zelfs als er sprake zou zijn van minder vergunningplichten, komen er ook minder legesinkomsten binnen. Geen voordeel dus. Mogelijk ontstaan er financiële voordelen door efficienter met de beleidscyclus, integraler te werken enz. Maar dat moet de toekomst uitwijzen. Daarnaast zullen er op termijn mogelijk voordelen ontstaan binnen de automatisering. Omdat deze voordelen niet eerder verwacht worden dan 2024/2025, als ze al gaan ontstaan, vragen we meerjarig incidenteel dekking voor deze kosten. Voor 2025 en verder kunnen we dan een nieuwe aanvraag indienen afhankelijk van de inzichten en de stand van zaken van dat moment.
Dit sluit ook aan bij het eerste evaluatie moment in 2024 die de VNG met het rijk heeft afgesproken over de structurele lasten van de gemeenten mede in relatie tot de forse investeringen die zijn gedaan.

Vastgestelde mutaties:

Actualisering bestemmingsplannen

Bouw- en omgevingswet

Voorgestelde mutaties:

n.v.t.